از امیرالمؤمنین (ع) درخواست شد تا خصوصیات اخلاقی حضرت محمد صلیالله علیه و آله را بشمارد حضرت فرمود : تو نعمتهای دنیا را بشمار تا من اخلاق آن حضرت را بشمارم.
عرض کردند: چگونه میتوان نعمتهای خدا را احصاء کرد با اینکه خداوند در قرآن فرمود:
«وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا» (سوره مبارکه نحل آیه ۱۸)
اگر بخواهید نعمتهای خدا را بشمارید نمیتوانید.
آن حضرت فرمود: خداوند تمام نعمتهای دنیا را قلیل و کم میداند.
« قُلْ مَتَاعُ الدُّنْیَا قَلِیلٌ»(سوره مبارکه نسا آیه ۷۷) بگو متاع دنیا اندک است.
اما خداوند بزرگ درباره اخلاق پیامبرش فرمود:
« وَإِنَّکَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ»(سوره مبارکه قلم آیه ۴) متاع قلیل دنیا را نمیشود شمرد،
پس من چگونه چیزی که عظیم و بزرگ است بیان کنم.
خداوند هیچکس را به این عظمت نستوده است ولی همین قدر بدان که آن حضرت تمام اخلاق پسندیده را جمع کرد و فرمود:«انی بعثت لاتمم مکارم لاخلاق» من مبعوث شدم که اخلاق نیکو را تمام کنم و حال آنکه اخلاق نیکوی تمام پیامبران مظهر یکی از اخلاق پسندیده بود؛ اخلاقی که عقل در آن حیران است. لطف و محبتی بینظیر، صفا و صمیمیتی بیمانند، صبر و استقامت و تحمل و حوصــلهای تــوصـیفنــاپذیر. نـاسزایش میگویند، سنگ میزنند، خاکستر داغ بر سرش میریزند، اما او برای هدایت آنها دست به دعا بر میدارد. هیچکس در خلق و خوی، بدیل او نیست و این از موارد انحصاری پیامبر اعظم است و این اخلاق برجسته باعث شد که در مدت محدود آن ملت عقبمانده جاهلی و آن جمع خشن و انعطافناپذیر را در آغوش اسلام جای دهد و اگر نبود آن خلق عظیم همه پراکنده میشدند.
« وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ»(سوره مبارکه آل عمران آیه ۱۵۹)